Ze gingen langs de deuren om inwoners te betrekken en zo konden velen meeprofiteren van de opbrengsten. Hij legt uit waarom dat slim was: “Als ze dat niet hadden gedaan dan had het Rijk gebruik gemaakt van het ‘Rijksinpassingsplan’, dan konden zij het aanwijzen en heb je kans dat het er toch komt, maar dat je geen eigenaar bent.”
Het park is dus volledig in coöperatief bezit, dat betekent dat er geen grote bedrijven en energiebedrijven van buitenaf in zitten. “Dat maakt het echt uniek voor Nederland. Ook blijven de lusten en lasten in het gebied en wordt alles eerlijk verdeeld, iedereen heeft gelijke kansen gekregen bij de start,” zegt De Keijzer.
Nieuwe en oude windturbines
In het windpark staan 91 nieuwe windturbines. Daarvan zijn 83 eigendom van het windpark; deze leveren samen net zoveel elektriciteit als driehonderdduizend huishoudens verbruiken. “Dat is vergelijkbaar met het totale stroomverbruik van Almere,” zegt De Keijzer. De nieuwe turbines wekken drie keer zoveel energie op als de 225 oude exemplaren. Een paar van de oudere turbines zijn al gesaneerd, dat wil zeggen ontmanteld, afgebroken en gerecycled, om plaats te maken voor de nieuwe turbines. Omdat de vergunning van de oude turbines afloopt, moeten alle overige 165 exemplaren in 2026 gesaneerd zijn. “Het saneren is een gigantische operatie. Eigenlijk is dit een soort omgekeerd bouwproject. De fundering moet eruit, de kabels moeten weg,” legt De Keijzer uit. Voor het eind van dit jaar worden er vijf verwijderd; voor volgend jaar blijven nog 160 exemplaren over die binnen een jaar tijd weg moeten. De voorbereidingen hiervoor zijn al een jaar in volle gang.
Naast het opwekken van energie zit er een groot verschil tussen de nieuwe en oude turbines. “De nieuwe vallen onder één groot bedrijf in coöperatief beheer. De 165 oude windturbines zijn allemaal individueel eigendom en maken geen onderdeel uit van het Windpark Zeewolde, maar staan wel op hetzelfde grondgebied.” Eigenaren moeten hun molens zelf verwijderen. Voor enkele eigenaren die weigeren, loopt een onteigeningsprocedure. “Dat is natuurlijk niet leuk, je wilt met mensen door één deur kunnen, dat gaat alleen niet altijd. Gelukkig zijn het maar een paar, deze mensen willen de windturbine niet weghalen,” vertelt De Keijzer. De Provincie Flevoland is al ruim twee jaar bezig met een onteigeningsproces.
De 165 turbines zijn van verschillende merken, waarvan niet elke turbine geschikt is om te hergebruiken. “Sommige turbines zijn heel goed onderhouden, anderen heel slecht. Je moet dus eerst uitzoeken wat je allemaal hebt. Daarbij wordt gebruik van de ‘R-ladder’ van de RVO, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, om grondstoffen zo goed mogelijk te hergebruiken bij de sanering.”
De R-ladder laat zien hoe je grondstoffen efficiënt kunt gebruiken. Bovenaan staat Reduce (R1 en R2): minder produceren, consumeren en slimmer gebruiken van producten. In het midden staat Re-use (R3 en R4): onderdelen en producten langer gebruiken of repareren. Onderaan staat Recycle (R5 en R6): materialen nuttig toepassen terwijl ze anders gestort zouden worden.
“Hoe hoger je scoort op de ladder, des te beter het is voor het milieu. Als we een windturbine kunnen demonteren, schoonmaken en reviseren, dan zou je hem in een ander land weer kunnen opbouwen,” legt De Keijzer uit. Het beton kan in sommige gevallen ook worden hergebruikt: “Al het beton dat in de grond zit, is eigenlijk heel schoon. Een betonblok kan bijvoorbeeld in kleine stukjes gehakt worden en gemengd worden met nieuw beton voor de bouw van een nieuw gebouw.”
De individuele eigenaar betaalt zelf voor de sanering. “Hoe hoger je op de R-ladder scoort, hoe meer je ervoor krijgt. Het kan dus zijn dat het weghalen gebeurt met een gesloten beurs.”
Voordelen inwoner Zeewolde
Elk jaar stort Windpark Zeewolde 450.000 euro in een speciaal fonds, Fonds Windpark Zeewolde. Dat geld wordt besteed aan duurzame projecten in Zeewolde en aan initiatieven die de leefbaarheid in Zeewolde vergroten. Een onafhankelijke commissie beoordeeld de aanvragen. Enkele voorbeelden van projecten die met het fonds zijn gerealiseerd zijn instrumenten voor de muziekvereniging, een bladblazer voor de ijsvereniging en is er geld gegaan naar een voedselbos. Inwoners van Zeewolde kunnen via de website van de gemeente een aanvraag doen.
Samenwerking gemeenten
De samenwerking met de gemeente Zeewolde verloopt volgens De Keijzer goed. “De ambtenaren zijn goed bereikbaar en reageren snel,” zegt hij. Hij merkt verschillen met omliggende gemeenten. In Almere is het volgens hem lastiger om contact te leggen met beleidsmedewerkers en duurt de afhandeling langer.
De vergunning van het windpark loopt tot 2042. “In de vergunning staat dat je het windpark na afloop van de vergunning netjes moet opruimen, voor nu blijft het windpark zoals het is. De oude turbines gaan allemaal weg, daarmee komt er wel veel meer rust in het gebied,” zegt De Keijzer. Hij verwijst naar de website, daar staat een kaartje waarop de huidige situatie en de nieuwe situatie staat.
Hoe de energiemarkt eruit ziet als de vergunning afloopt, is onzeker. Nieuwe technieken kunnen tegen die tijd de rol van windenergie veranderen. Duidelijk is wel dat Windpark Zeewolde een centrale rol in de energietransitie wil spelen. Meer hierover in ons volgende artikel.
085-0640737